BỒ CÔNG ANH - vị thuốc quý giúp thanh nhiệt giải độc

Giới thiệu về vị thuốc Bồ Công Anh 

- Tên dùng trong đơn thuốc: Bồ công anh, Hoàng hoa địa đinh. Họ Cúc.

- Thành phần cho vào thuốc: lá hoặc toàn cây phơi khô.

- Bào chế: rửa sạch thái nhỏ, phơi khô để dùng.
 

Tính vị - Quy kinh 

Tính vị quy kinh: vị ngọt, đắng, tính hàn. Vào ba kinh Tỳ, Vị, Thận.

Công dụng - Chủ trị 

- Công dụng: tán nhiệt kết tụ, khí trệ, giải nhiệt độc ủng tắc.

- Chủ trị: trị vua mọc nhọt tấy sưng đỏ và trong ngực đau do Can khí uất trệ. Tiểu buốt và nhọt đầu đinh sưng đau ( nhiệt độc ủng thịnh).

- Kiêng kỵ: không phải khí trệ hoặc sưng nóng đỏ thì cấm dùng

- Liều dùng: 15-30g/ngày. Có thể đến 60g , đùng đắp ngoài không kể liều lượng.
 

Ứng dụng lâm sàng

- Trị vú sưng đau.

- Trị tuyến sữa viêm cấp tính.

- Trị ung độc sưng tấy cấp tính. Trị đinh nhọt, sưng nhọt phát sốt, lở loét ngoài da, đỏ mắt do phong hoả.

- Trị viêm ruột thừa chưa vỡ mủ.

- Trị viêm niệu đạo, bàng quang viêm.

Trị nhũ ung nên dùng liều cao Bồ công anh, không dùng 30-40g thì không được. Không những uống mà còn có thể nấu nhừ, giã nát đắp vào chỗ đau.

Địa đinh có 2 loại: Hoàng hoa địa đinh ( địa đinh hoa vàng) tức Bồ công anh và Tử hoa địa đinh (Địa đinh hoa tím tía). Hai loại địa đinh đều có thể thanh nhiệt giải độc và tiêu sưng. Hiệu lực sơ Can của Bồ công anh tương đối mạnh nê thích hợp với trị ung nhọt ở tuyến vú ( nhũ ung). Hiệu lực thanh nhiệt giải độc của Tử hoa địa đinh tương đối mạnh thích hợp với trị nhọt đầu đinh.

Tử hoa địa đinh và Bồ công anh đều là thuốc thanh nhiệt giải độc, công dụng có chỗ giống nhau và khác nhau.

Bồ công anh là thuốc thanh nhiệt giải độc chủ trị nhũ ung, kèm thư Can khí. Tử hoa địa đinh chủ yếu trị đinh sang.

Tài liệu tham khảo

1. Duợc sĩ Nguyễn Hậu, Dược liệu Bồ Công Anh: Công năng, tính vị, quy kinh. Truy cập ngày 01/018/2023.

2. Rachael Ajmera, MS, RD and Ansley Hill, RD, LD, Ngày đăng 01/02/2023. 13 Emerging Health Benefits of Dandelion. Truy cập ngày 01/018/2023.

3. Ung-Kyu Choi, Hypolipidemic and antioxidant effects of dandelion (Taraxacum officinale) root and leaf on cholesterol-fed rabbit. Truy cập ngày 01/018/2023.
 

Tác giả: Dược sĩ Bùi Phượng - tốt nghiệp Học viện Quân Y, hiện đang công tác tại nhà thuốc Ngọc Anh.